محدودیت رشد داخل رحم
IUGR یا محدودیت رشد داخل رحمی به وضعیتی گفته می‌شود که وزن جنین کمتر از میزان تخمین زده شده برای سن بارداری است. این عارضه علت مشخصی ندارد و ممکن است بیماری‌های مزمن مادر یا مشکلات جفت و بند ناف باعث ایجاد آن شوند. در این مقاله از گروه تشخیصی درمانی فرجاد همه را خواهید خواند.
جنین‌های IUGR معمولاً وزن تخمینی زیر 10 درصد عمومی دارند، یعنی وزن آنها از 90 درصد جنین‌هایی که در همان سن حاملگی به دنیا می آیند کمتر است. این گروه از نوزادان ممکن است به صورت قرینه کوچک باشند (تمام قسمت‌های بدن کودک از آنچه انتظار می‌رود کوچک‌تر باشند) یا بخشی از بدن به صورت نامتقارن کوچک باشد.
معمولا این عارضه بعد از هفته ۲۰ ام بارداری تشخیص داده می‌شود. البته باید به این نکته هم توجه کرد که جنین‌ها با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند و کوچک‌بودن جنین لزوما به معنای IUGR نیست.
انواع محدودیت رشد داخل رحمی
متقارن (اولیه)
۳۰درصد موارد IUGR از این نوع‌اند. در این نوع محدودیت رشد داخل رحمی، تمام اعضای بدن جنین کوچک‌اند.
نامتقارن (ثانویه)
۸۰درصد موارد ابتلا به محدودیت رشد داخل رحمی از نوع ثانویه‌اند. در این نوع IUGR فقط شکم جنین کوچک است و سر و مغز او اندازه‌های موردانتظار را دارند.
علت IUGR چیست؟
محدودیت رشد جنین چندین علت احتمالی دارد. در برخی موارد، این عارضه به دلیل وجود مشکل در جفت یا بند ناف ایجاد می‌شود. این اندام‌ها مسئول رساندن مواد مغذی، اکسیژن و خون به جنین‌اند و با ایجاد مشکل برای آنها فرایند تغذیه جنین مختل می‌شود و جنین آن‌قدری که باید رشد نمی‌کند.
سایر علت های IUGR عبارت‌اند از:
• بارداری دوقلو یا سه‌قلو
• سابقه ابتلا به IUGR در نوزاد قبلی
• مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر در دوران بارداری
• مصرف داروهای ضد تشنج در دوران بارداری
• ابتلای مادر به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، بیماری کلیوی و دیابت
• ابتلای مادر به عفونت‌هایی مانند روبلا، سفلیس، سیتومگالوویروس (CMV) یا توکسوپلاسموز
•
اختلالات ژنتیکی جنین مانند سندرم داون (
تریزومی ۲۱) نیز در ابتلا به محدودیت رشد داخل رحمی نقش دارند
IUGR چگونه تشخیص داده می شود؟
IUGR ممکن است در هر مقطعی از بارداری ایجاد شود. ابزار اصلی برای تشخیص،
سونوگرافی است. سونوگرافی به پزشک امکان می‌دهد اندازه سر، شکم، بازوها و پاهای کودک را به طور دقیق اندازه گیری کند. این اندازه‌ها برای محاسبه وزن تخمینی نوزاد استفاده می‌شود، و این وزن با نمودار رشد متوسط نوزادان در همین سن بارداری مقایسه می‌شود. همچنین پزشک بررسی می‌کند که آیا بهترین موقعیت قرارگیری جفت جنین وجود دارد یا خیر.
محدودیت رشد داخل رحمی بر اساس سن دقیق بارداری یا تاریخ دقیق زایمان تشخیص داده می‌شود. دانستن اولین روز از آخرین قاعدگی و انجام سونوگرافی سه‌ماهه اول بارداری و سونوگرافی(NT) مهم‌ترین ابزار تعیین سن بارداری محسوب می‌شوند.
عوارض تاخیر رشد جنین در رحم
هر چه جنین هفته‌های بیشتری در رحم مادر باشد احتمال عوارض محدودیت رشد داخل رحمی IUGR در او کمتر است. برخی از مشکلات بهداشتی که نوزادان مبتلا به IUGR ممکن است بعد از تولد تجربه کنند عبارتند از قند خون پایین، مشکل عدم حفظ دمای طبیعی بدن، مشکل در شیر خوردن و تاخیر در رشد عصبی این کودکان ممکن است به مراقبت‌های طولانی مدت نیاز داشته باشند و شاید لازم باشد متخصصان قلب، ریه و اعصاب کودکان تا مدتی با فواصل منظم کودک را معاینه یا تحت بررسی‌های تشخیصی قرار دهند.
اقدامات مادر در شرایط محدودیت رشد جنین
به تازگی متوجه محدودیت رشد جنین شده‌اید؟ ناراحتی شما قابل درک است، اما اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که استرستان را مهار کنید. این استرس بیشتر از هر چیزی برای جنین شما مضر است. سایر اقداماتی که می‌توانید در این شرایط انجام دهید، عبارت‌اند از:
• طبق زمان‌بندی مشخص به پزشک معالج خود مراجعه کنید و سونوگرافی‌ها را در زمان مشخص شده انجام دهید
• اگر مواد مخدر، سیگار یا الکل مصرف می‌کند، هرچه سریع‌تر آنها را کنار بگذارید
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و روزانه کالری کافی دریافت کنید
• به‌اندازه کافی استراحت کنید و ۸ ساعت در شب بخوابید
• به کاهش حرکات جنین توجه کنید و آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارید
منابع
