اولین روز ماه می در سال 2023 (11 اردیبهشت ماه)، با عنوان روز جهانی آسم نام گذاری شده است. ماه می نیز با عنوان ماه آگاهی از آلرژی و آسم شناخته می شود.
بیماری آسم (Asthma disease) یا به عبارتی آسم برونشیال، بیماری است که ریههای شما را تحت تاثیر قرار میدهد و به سبب آن مجاری هوایی باریک و متورم میشوند و توسط مخاط اضافی تولید شده، مسدود میشوند. این عارضه در حال حاضر بیش از 25 میلیون نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار داده است که این تعداد شامل بیش از 5 میلیون کودک است.
مصرف داروها میتواند علائم این بیماری را درمان کند. شایان ذکر است که آسم، یک بیماری مزمن (مداوم) است، به این معنی که قابلدرمان نیست، اما علائم آن قابلکنترل هستند، نیاز به کنترل پزشکی دارد و در صورت عدم درمان، تهدیدی برای زندگی فرد محسوب میشوند.
وقتی به طور طبیعی نفس میکشید، ماهیچههای اطراف مجاری هوایی شل میشوند و امکان عبور راحت و بیصدای هوا را فراهم میکنند. در طول حمله آسم، ممکن است این رخدادها در مجاری تنفسی بیمار ایجاد گردد که باعث تشدید علائم بیمار میشوند:
1- بروز برونکواسپاسم در افراد مبتلا به بیماری آسم
ماهیچههای اطراف راههای هوایی منقبض (سفت) میشوند و در نتیجه، راههای هوایی شما را باریک میکنند و هوا نمیتواند آزادانه جریان یابد.
2- التهاب مجاری تنفسی
در این حالت، پوشش مجاری تنفسی شما متورم میشوند و اجازه نمیدهند هوای زیادی به ریههای شما وارد یا از آن خارج شوند.
3- تولید مخاط بیشتر در بیماران آسمی
در طول حمله آسم، بدن شما مخاط بیشتری تولید میکند که این مخاط غلیظ راههای هوایی را مسدود میکند.
با سفتتر شدن مجاری هوایی، صدایی به نام خسخس به هنگام تنفس به گوشتان میخورد (صدایی که راههای هوایی شما هنگام بازدم ایجاد میکنند) در نهایت زمانی که آسم شما کنترل نشود ممکن است دچار شعلهور شدن حملات آسمی شوید.
آسم، بر اساس علت و شدت علائم آن به انواع مختلفی تقسیم میشود و ارائهدهندگان مراقبتهای سلامتی، آن را بهصورت زیر شناسایی میکنند:
نوع متناوب (دورهای) آسم
این نوع آسم بهصورت متناوب ایجاد شده و سپس برطرف میشود و در پی آن، احساس ناخوشایندی نخواهید داشت.
نوع پایدار بیماری آسم
در آسم مداوم، فرد در بیشتر مواقع، دچار علائم آسم میشود. این علائم میتواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. ارائهدهندگان مراقبتهای سلامتی، شدت آسم را بر اساس تعداد دفعات بروز علائم آن، تعیین میکنند. آنها همچنین توجه میکنند که حملات آسم تا چه اندازهای فعالیتهای روزانه فرد را تحت تاثیر قرار میدهند.
آلرژی برخی افراد، میتواند باعث حمله آسم شود. آلرژنها شامل مواردی مانند کپکها، گردهها و پوست حیوانات خانگی هستند.
غیر آلرژیک (آسم داخلی)
عوامل خارجی از جمله ورزش، استرس، بیماری و آبوهوا نیز میتوانند باعث تشدید علائم آسم شوند.
بیماری آسم بزرگسالان
این نوع آسم بعد از سنین 18 سالگی شروع میشود.
آسم دوران کودکی
اغلب قبل از 5 سالگی شروع میشود و میتواند در نوزادان و کودکان نوپا رخ دهد. آسم در کودکان کمی بیشتر از بزرگسالان شایع است.
اگر فکر میکنید یکی از آشنایانتان دچار حمله آسم شده است، از او بخواهید صاف بنشیند و در استفاده از نبولایزر به او کمک کنید.
آسم ناشی از ورزش (تنگی نایژه در اثر ورزش یا EIB)
این نوع از آسم با ورزش ایجاد میشود و به آن برونکواسپاسم (منقبض شدن ماهیچههای تنفسی) ناشی از ورزش نیز گفته میشود.
آسم ناشی از آسپرین
آسپرین جزء عوامل محرک بیماری آسم محسوب میشود و حساسیت به این دارو باعث بروز علایم در کودک مبتلا به آسم میشود، البته این مورد، در پنج درصد از بیماران بزرگسال مبتلا به آسم نیز گزارش شده است.
بیماری آسم شبانه
آسمی که شبهنگام بروز میکند و یا بدتر میشود آسم شبانه نامیده میشود که ممکن است خواب شبانه را مختل کند.
گونه سرفه ای آسم (CVA)
نوع دیگری از انواع آسم است که با سرفههای خشک و مداوم شناخته میشود و علائم کلاسیک آسم، یعنی تنگی نفس و خسخس سینه را ندارد.
آسم شغلی
این نوع آسم در درجه اول برای افرادی اتفاق میافتد که در محل کار خود با مواد تحریککننده در ارتباطاند.
سندرم همپوشانی آسم COPD (ACOS)
این سندرم زمانی اتفاق میافتد که فردی هم آسم و هم بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) داشته باشد. در این صورت هر دو بیماری تنفس شخص را دشوار میسازند.
هر فردی در هر سنی ممکن است به آسم مبتلا شود. افراد مبتلا به آلرژی یا افرادی که در معرض دود تنباکو قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به آسم هستند که این شامل دود دستدوم (قرارگرفتن در معرض دود شخصی که سیگار میکشد) و دود دست سوم (قرارگرفتن در مکانهایی که برخی سیگار کشیدهاند) میشود.
آمارها نشان میدهد که زنان بیشتر از مردان به آسم مبتلا میشوند. همچنین این بیماری افراد سیاهپوست را بیشتر از سایر نژادها تحت تاثیر قرار میدهد.
افراد مبتلا به آسم معمولا علائم واضحی دارند. این علائم و نشانهها شبیه بسیاری از عفونتهای تنفسی است. آنها شامل:
1- سفتی یا درد قفسه سینه
2- سرفه (بهخصوص در شب)
3- تنگی نفس
4- خسخس سینه
ممکن است در هر حمله آسم، همه این علائم ذکر شده را در کنار هم نداشته باشید. در آسم مزمن، شما ممکن است علائم و نشانههای مختلفی را در زمانهای مختلف تجربه کنید که این علائم میتواند بین حملات آسم تغییر کند.
محققان دقیقا نمیدانند که چرا برخی از افراد به آسم مبتلا میشوند درحالیکه برخی دیگر چنین نیستند. بااینحال، آلرژی میتواند خطر ابتلا به آسم را در افراد افزایش دهد. در این میان نمیتوان از نقش عوامل محیطی در زمینه ابتلا به آسم چشمپوشی کرد چراکه افراد پس از قرارگرفتن در معرض محرکهایی که مجاری تنفسی آنها را تحریک میکنند، ممکن است به آسم مبتلا شوند. این مواد شامل آلرژنها، سموم، بخارات و دود است (این موارد بهویژه برای نوزادان و کودکان خردسالی که سیستم ایمنی آنها کامل نشده است بسیار مضر است).
خواستگاه ژنتیکی: اگر افراد خانواده شما سابقه آسم یا بیماریهای آلرژیک داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری در شما بیشتر میشود.
عفونتهای تنفسی: برخی عفونتهای تنفسی، مانند ویروس سین سیشیال تنفسی (مهمترین عامل ویروسی عفونتهای حاد تنفسی یا RSV) نیز میتوانند به ریههای درحالرشد کودکان آسیب برساند و منجر به بروز آسم گردد.
برای برخی افراد، یک محرک میتواند بلافاصله آغازگر حملات آسمی باشد. بااینحال، برای افراد دیگر یا در زمانهای دیگر، این حملات ممکن است ساعتها یا روزها بعد از تماس با عامل محرک شروع شود. این محرکها میتوانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
1- آلودگی هوا شامل آلایندههای کارخانهها، اگزوز خودروها، دود آتشسوزی
2- کنههای گردوغبارکه با چشم دیده نمیشوند و در هوا وجود دارند
3- ورزش
4- کپک
5- آفات (مثل سوسکها، موشها و سایر آفات خانگی)
6- حیوانات خانگی
7- دود تنباکو و سیگار
8- وجود مواد شیمیایی یا بوهای قوی، گرد آرد یا چوب نیز میتواند باعث ایجاد حملات در برخی افراد شود.
حملات شدید آسم ممکن است تهدیدکننده زندگی باشند؛ بنابراین به هنگام بروز علائم اورژانسی زیر حتما به پزشک متخصص ریه مراجعه کنید:
1- حاصل نشدن بهبودی حتی پس از استفاده از اسپری استنشاقی
2- اضطراب یا وحشت
3- صورت رنگپریده و عرق کرده
4- ناخنهای دست و لبهای مایل به آبی (در افراد با پوست روشن) یا لبها و لثههای خاکستری یا سفید (در افراد با پوست تیره)
5- احساس درد یا فشار در قفسه سینه
6- سرفه بیوقفه
7- خسخس شدید هنگام تنفس
8- مشکل در صحبتکردن
9- تنفس بسیار سریع