فلج معده یا گاستروپارزی
فلج معده یا گاستروپارزی بهمعنی ازکارافتادگی معده است. این بیماری نوعی اختلال عملکردی است که بر اعصاب و عضلات معده اثر میگذارد و باعث تنبلی معده میشود، بنابراین انقباض عضلات معده برای هضم مواد غذایی و انتقال آن به روده ضعیفتر و آهستهتر میشود و غذا مدت بیشتری در معده باقی میماند. این بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد و بر کیفیت زندگی فرد اثر بگذارد. میدانید فلج معده چرا اتفاق میافتد و عوارض و راه درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این عارضه تا انتهای این مقاله از گروه ?????? ????? با ما همراه باشید.
افراد مبتلا به گاستروپارزی در طول مدت گوارش، علائم ناراحتکنندهای دارند. این مسئله ممکن است عوارض بلندمدتی ایجاد کند، مثلا اشتهای این افراد کم شود و مواد مغذی لازم را دریافت نکنند یا تنظیم قند خونشان دچار مشکل شود. درنهایت هم غذای پردازششده کاملا به روده تخلیه نمیشود و مقداری از آن در معده باقی میماند. این غذای باقیمانده ممکن است سفت شود و تودهای بهنام بنداک (Bezoar) ایجاد کند.
علت فلج معده چیست؟
آسیبدیدن اعصابی که عضلات معده را فعال میکنند، علت اصلی فلج معده است. علت کمتر شایع آن آسیبدیدن خود عضلات معده است. این مسئله انقباض عضلانی معده را که غذا را حرکت میدهد و آن را وارد روده میکنند مختل میکند که نتیجه آن سوءهاضمه و تأخیر تخلیه معده است. در ادامه، برخی از عوامل زمینهساز فلج معده را بررسی کردهایم.
۱. دیابت
فلج معده ممکن است از عوارض جانبی دیابت (نوع ۱ یا ۲) باشد که به آن فلج معده ناشی از دیابت میگویند. قند خون زیاد به اعصاب و عروق خونی حملکننده اکسیژن به بافت آسیب میزند و اعصاب و عضلات معده را تحتتأثیر قرار میدهد.
۲. جراحی
جراحی معده و اطراف آن ممکن است به اعصاب واگ آسیب بزند و موجب فلج معده شود. احتمال بروز این بیماری هر زمانی بعد از جراحی وجود دارد.
۳. عفونت
عفونتهای گوارشی هم ممکن است موجب گاستروپارزی شوند. عفونتهای ویروسی مثل نوروویروس و روتاویروس از موارد شایعاند، اما عفونتهای باکتریایی هم موجب فلج معده میشوند. البته دانشمندان مطمئن نیستند که آیا خود عفونت موجب آسیب میشود یا سلولهای ایمنی برای ازبینبردن عفونت به اشتباه به اعصاب آسیب میزنند.

۴. داروها
بعضی داروهای خاص و مواد مخدر پیام عصبی فعالکننده عضلات معده را مسدود میکنند که این مسئله موجب فلج معده موقت میشود. اگر فلج معده دارید یا در گذشته داشتهاید، باید از مصرفی بعضی از داروهای اجتناب کنید، از جمله:
• مواد مخدر؛
• نیکوتین؛
• ماریجوآنا؛
• داروهای ضدافسردگی سهحلقهای؛
• پروژسترون؛
• داروهای ضدحساسیت؛
• مسدودکنندههای کانال کلسیم (برای فشار خون زیاد)؛
• آنالوگهای آمیلین/آنتاگونیست های جی.ال.پی.۱ (GLP-۱؛ برای درمان دیابت)؛
• سیکلوسپورین (برای جلوگیری از رد پیوند)؛
• کلونیدین (برای درمان فشار خون بالا)؛
• لیتیوم (برای درمان اختلال دوقطبی)؛
• داروهای ضدروانپریشی.
۵. موارد کمتر شایع
• بیماری کلاژن عروقی؛
• اختلال غدد درون ریز؛
• سیستیک فایبروزیس؛
• بیماریهای عصبی مثل بیماری پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس یا اختلال خودایمنی.
به فلج معدهای که هیچ علت مشخصی ندارد، فلج معده ناشناخته یا ایدیوپاتیک میگویند. شایعترین نوع فلج معده نوع ناشناخته آن است، زیرا علتش مشخص نیست. بااینحال، فلج معده ناشی از دیابت حدود یکسوم مواد ابتلا را به خود اختصاص میدهد.
علائم فلج معده
علائم فلج معده در افراد مختلف متفاوت است. بعضی افراد درد معده مداومی را گزارش میکنند که بر زندگی روزمره آنها اثر میگذارد. البته شدت این درد نشاندهنده شدت بیماری نیست. بعضی افراد درد بیشتری حس میکنند، زیرا اعصاب آنها حساسترند.
• سوءهاضمه؛
• نفخ معده؛
• احساس سیری سریع یا سیری بهمدت طولانی؛
• درد بالای شکم؛
• حالت تهوع و استفراغ؛
• بالاآوردن غذای هضمنشده؛
• کاهش اشتها؛
• برگشت اسید و سوزش سردل؛
• نوسان قند خون؛
• یبوست.
• عوارض فلج معده
• کاهش وزن و سوءتغذیه و کمآبی؛
• عوارض بازگشت اسید مثل التهاب مری؛
• افت شدید فشار خون یا افزایش سریع قند خون با تخلیه غذا به روده؛
• انسداد خروجی معده با ایجاد توده سفت بنداک.
تأثیر فلج معده بر عمل دفع
فلج معده کل فرایند گوارش را آهسته میکند و میتواند حرکت روده را به تأخیر بیندازد. همچنین شاید تکهای بزرگ از غذای هضمنشده را وارد روده کند که حرکت آن سخت است. هرچند فلج معده مستقیما بر حرکت عضلات روده اثر نمیگذارد، بعضی از عوارضش این کار را میکنند. به همین دلیل بعضی افراد همزمان با فلج معده دچار یبوست هم میشوند.

تشخیص فلج معده
پزشک برای تشخیص بیماری از علائم و سابقه پزشکی شما میپرسد و برای اطمینان ممکن است از تصویربرداری و آزمایش حرکت معده کمک بگیرد. در این آزمایش فعالیت عضلات معده ارزیابی میشود.
تصویربرداری انسدادها را مشخص میکند و موارد مختلفی را شامل میشود، از جمله:
• اندوسکوپی بالایی؛
• اندوسکوپی کپسولی؛
همچنین ممکن است برای تعیین علت ایجاد فلج معده آزمایشهای دیگری مثل
آزمایش خون انجام شود.
درمان فلج معده
درمان مستقیمی برای فلج معده وجود ندارد، اما درمانهایی برای تحریک انقباض عضلات معده و تشویق آنها به تخلیه پیشنهاد میشوند. دارو در خط اول درمان قرار دارد و برای افرادی که دارو برایشان چارهساز نیست، از جراحی استفاده میشود. تمام درمانها عوارض جانبی احتمالی دارند و روش درمان یک فرد لزوما برای فرد دیگر کارساز نیست.
درمان اهداف مختلفی دارد، از جمله:
• تحریک عضلات معده و تخلیه آن؛
• دریافت آب و مواد غذایی موردنیاز بدن؛
• مهار علائم و عوارض بیماری؛
• مهار علت احتمالی بیماری و جلوگیری از بدترشدن آن.
• مصرف دارو؛
• دریافت مواد مغذی؛
• جراحی؛
• درمانهای خاص برای بیماری زمینهای عامل فلج معده
منابع